Aşırı Akım Koruma Röleleri Nedir ve Ne İşe Yarar
Herhangi bir arızadan dolayı meydana gelen aşırı akımlara karşı, motor sargılarının koruyan elemanlara "Aşırı Akım Röleleri" (AAR) denir.
Motorların Fazla Akım Çekme Sebebleri Nelerdir?
1-) Motorun iki faza kalması;
a-) Fazlardan birinin sigortası atarsa,
b-) Şebeke geriliminin biri kesilirse,
c-) Güç devresindeki kontaktörün kontakları da bir sorun varsa,
d-) Motor sargılarının biri içerden veya motora giden kablonun biri kopmuşsa,
2-) Rotorun çeşitli nedenlerden dolayı sıkışıp, dönmemesi,
3-) Sürekli düşük gerilimde çalıştırılması,
4-) Aşırı yüklerde çalıştırılması,
5-) Motor kayıplarının fazla olması,
6-) Yıldız-Üçgen çalıştırılmanın yanlış uygulanması,
7-) Motorun çok sık olarak çalıştırılıp durdurulması,
8-) Soğutma verimli çalışmıyorsa,
9-) Moturun frenlemesi varsa, frenleme zamanının uzun tutulması
Aşırı Akım Koruma Röleleri ve Çeşitleri
Aşırı Akım Röleleri motorların güç devrelerine seri olarak bağlanırlar dolayısıyla motorların çektikleri akımlar Aşırı Akım Röleleri üzerinden geçerler. Motorların ilk başlangıçtaki çektiği fazla akımdan Aşırı Akım Rölelerinin etkilenmemesi için geçiktirici bir sistem kullanılır.
Bu geciktirici sistem Aşırı Akım Rölesi üzerindeki akım ayar vidaları ile ayarlanır bu değerler yukarıda olduğu gibi marka ve rölenin değerlerine göre rölenin katoloğunda verilir.
Aşırı Akım Rölesi üzerinden uzun süre geçen aşırı akımda, aşırı akım rölesinin kumanda devresinde bulunan normalde kapalı (NC) açılarak kumanda devresinin enrejisi kesilir. Bu sayede motora yol veren kontaktörün enerjisi kesileceği için, motorun enerjisi kesilir. Böyle bir durumda arıza girderildikten sonra, aşırı akım rölesi üzerindeki reset butonuna basılarak sistem tekrar kurulur.
1.1-) Termik Aşırı Akım Rölesi
Adından da anlayacağınız gibi aşırı akımın meydana getirdiği ısı etkisine göre çalışan aşırı akım rölesidir. Bunlar kendi içerisinde "Endirekt, Direkt ve Ergiyici" olarak üçe ayrılır.
1.1.1-) Endirekt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Rölesi
Bimetal üzerine sarılmış olan ısıtıcıdan geçen akımın etkisi ile bimetal elemanın eğilip kapalı olan kontağını açması prensibine göre çalışır.
Motorun çektiği kısa sürekli aşırı akımlarda, bimetal eleman hemen eğilip devreyi açmaz. Ancak motor sargılarından geçen uzun süreli akımlarda bimetal eleman eğilerek devreyi açar.
1.1.2-) Direkt Isıtmalı Termik Aşırı Akım Rölesi
Direkt ısıtmalı aşırı akım rölesinde, ısıtıcı iletkenleri kullanılmaz. Motor akımı direkt olarak bimetal eleman üzerinden geçer. Herhangi bir arıza sonucunda bimetal eleman üzerinden fazla akım geçerse, bimetal elaman bükülerek normalde kapalı (NC) kontağını açar.
Direkt termik aşırı akım rölesi, büyük güçlü motorlarda kullanılırken, endirekt temrik aşırı akım rölesi küçük güçlü motorlarda kullanılır.
1.1.3-) Ergiyici Alaşımlı Termik Aşırı Akım Rölesi
Ergiyici alaşımlı termik aşırı akım rölesi, ıstıcı, küçük bir tüp ve kontak bloğundan meydana gelmektedir.
Isıtıcının sardığı tüpün içinde serbestçe dönen başka bir tüp daha vardır. İki tüpün arasında düşük sıcaklıkta ergiyen bir alaşım bulunur. Ergiyici alaşım normal durumda iki tüpü birbirine bağlar. Termik aşırı akım rölesinin ısıtıcısı motor devresine normalde kapalı kontağı ise kumanda deversine seri oalrak bağlanır.
Herhangi bir nedenle motor aşırı akım çekerse, ısıtıcıdan geçen bu akım tüpteki alaşımı ergitir. Yay nedeniyle içteki tüp ve dişli döner. Normalde kapalı kontak açılır. Açılan kontak, kontaktörü ve motoru devreden çıkartır. Motor durunca ıstıcıdan akım geçmez. Tüpleri birleştiren alaşım kısa süre içinde donar ve tekrar çalışır hale gelir. Ergiyi alaşımlı termik aşırı akım röleleri çeşitli akım değerinde yapıldığı için akım ayarı yapılmaz.
1.2-) Manyetik Aşırı Akım Rölesi
Bu tip bir röleler, akımın manyetiik etkisinden faydanılarak üretilmiştir. Motorun çektiği akım değeri nominal seviyede ise, bobinin meydana getirdiği manyetik alan karşısında bulunan paleti çekecek kadar büyük olmaz.
Kısa süreli oluşan aşırı akımlarda, nüve paleti çeker. Pistonun içinde bulunan yağ, paletin hemen çekilmesine engel olarak, bir zaman gecikmesi sağlanır. Bu süre içinde akım değeri nominal değerine dönerse bobin paleti bırakır. Eğer aşırı akım bir süre daha devam ederse pistonun diğer ucunda bulunan normalde kapalı kontak açılarak kumanda devresinin enerjisi kesilir.
1.3-)Manyetik Açaklar
Yapı olarak manyetik aşırı akım rölesine çok benzer, sadece sisteme gecikme sağlayan yağ dolu silindir bulunmaz. Aşırı akım röleleri, herhangi bir aşırı akım durumunda devreyi gecikmeli olarak açarlar. Motor sargılarında dolaşan çok büyük akımalara karşı devreyi çok kısa bir süre içinde açan elemanlara "Manyetik Açaklar" adı verilir.
Aşırı akım rölelerinde olduğu gibi manyetik açak'ın kapalı kontağı kumanda devresine seri olarak bağlanır.
